Bulutları Delen Kartal Cemil Meriç

Bence ülkemiz hiçbir zaman Avupalılaşmadı ve Avrupalılaşmaz. Avrupa’nın ayırıcı vasfı rasyonalizmdir. Müslüman Doğu ancak belli dönemlerde akla iltifat etmiştir. Bizim için mühim olan akıl değil, irfandır. İrfan ise seziştir, bağlanıştır, inanıştır. Akıl ancak vahyi anlamamıza hizmet ettiği ölçüde bir değer taşır. Batı ile Doğu arasındaki aşılmaz duvar, Batı’nın her şeyi insana ve onun minnacık zaferlerine bağlayışı, Doğu’nun ise kendi dışında ve tecrübeyi aşan hakikatlere teslim oluşudur. Yani büyük bir zihniyet farkı var arada. Şunu da tekrarlayalım ki, benim için Batı ile Doğu diye iki ayrı gerçek yoktur. Cenab-ı Hakk Rabbü’l-âlemîn’dir. Tarihin eseri olan bazı yönelişleri mutlak ve değişmez birer hususiyet saymak ilmî bir davranış olamaz. İnsan tektir. Ruhla nefis arasındaki çatışma hem ferdin içinde, hem de toplumda geçerlidir. Avrupa’nın uydurduğu bu gibi ayrılıkları fazla ciddiye alamıyorum. Ne Avrupa bütünüyle rasyonalizmdir, ne de Doğu bütünüyle mistisizmdir.

Bulutları Delen Kartal Cemil Meriç / Mustafa Armağan